Vertrouwen. Het komt te voet, en gaat te paard. Teveel ervan, en je onderschat je taken. Falen is dan een zekerheidje. Te weinig ervan, en je komt er ook nooit. Het is maar zelden dat je er een juiste hoeveelheid van hebt. Het grootste probleem bij het Nederlands Elftal is niet de opstelling, niet de coach, niet de kwaliteiten van de spelers, niet de pers. In het Nederlands Elftal zitten we al jaren met een stuitend gebrek aan vertrouwen.
Jazeker, eigenlijk zit het Nederlands Elftal al sinds het debacle van het EK in 2012 met een gigantisch gebrek aan vertrouwen. Ja, het talent werd minder. De generatie Robben/Van Persie nam afscheid. Er stond niemand van dat niveau klaar. En dat klopt. Ja, we hebben geen Robben’s, Kluivert’s en Bergkampen meer. Maar zelfs met de Memphissen en de Wijnaldums van deze wereld, hoor je er niet zo roemloos af te gaan zoals door de jaren is gebeurd met het Nederlands elftal. Zelfs met de mindere goden, presteerde het Nederlands elftal ondermaats (het WK van 2014 was een uitzondering).
Vroeger had het Nederlands elftal ook vaak gebreken. De verdediging was vaak niet top. Het systeem klopte niet. Spelers zorgden voor ophef; het was geen team. Maar er was altijd een (vaak tot arrogantie overslaand) vertrouwen waardoor je eigenlijk al met 1-0 voorstond als je het veld opliep. Of het nou Sneijder, Vd Vaart of Van Persie was, of Davids en Stam, of Van Basten en Gullit. Ja, er waren waardeloze wedstrijden. Maar er was in ieder geval het vertrouwen dat een goed resultaat erin zat.
Sinds 2012 beginnen we wedstrijden met een 0-1 achterstand. Geen wereldspelers voorin. We hebben een rechtsback die hard kan lopen, maar niet kan voetballen. De keeper deugt niet. Het systeem deugt niet. De coach deugt niet. Niets deugt, maar we doen ons best. Want wij zijn maar klein. Hoe moet je nou ooit een wedstrijd winnen met zo’n instelling? Het jeugdteam van Nederland won (tegen de verwachting in) met Foppe de Haan 2x het Europees Kampioenschap. Met een ongekend matig elftal. Ze stegen boven zichzelf uit. Waarom? Ze keken naar wat ze wél konden. Ze waren een team. En De Haan richtte zich op wat de spelers wél konden. Vertrouwen kweken, en daaraan werken. Bij het Nederlands elftal hoor je constant wat er allemaal niét kan. Wat kan er nu eigenlijk wel?
Verliezen kan altijd. Slecht spelen ook. Maar boven jezelf uitstijgen kan OOK. Ronald Koeman is nooit een begenadigde supertacticus geweest. Maar wat deed hij nou wel bij het Nederlands elftal? Vertrouwen kweken. In een wedstrijd tegen Frankrijk deed Nederland het ineens heel aardig. Ja, we verloren. Maar ineens zag je iedereen denken: verrek! We zijn helemaal zo slecht nog niet. Je zou versteld staan wat vertrouwen met een mens kan doen. En wat het bij gebrek met een mens kan doen. Steeds als ik het Nederlands elftal zie spelen denk ik: het hele plaatje klopt niet. Er is geen strijd. Er is geen passie. Er is geen écht geloof, dat je beter bent (of kunt zijn) dan de tegenstander. Geen écht geloof in het systeem. Geen écht geloof in elkaar en wat je kunt. Een voorbeeld van een bijzondere teloorgang volgt nu.
Matthijs de Ligt. Een wonderkind uit de Ajax-opleiding. Wordt aanvoerder bij Ajax (de jongste ooit) en speelt een halve finale van de Champions League. Hij is snel, sterk, goed aan de bal en is een onverschrokken leider. Hij kan niets fout doen. Hij wordt tot grootste talent van Europa benoemd. Daarna moet hij ineens van iedereen (zijn zaakwaarnemer incluis) naar Juventus om te leren verdedigen. Pardon? Leren verdedigen? Iemand die Mbappé uitschakelt, de jongste aanvoerder ooit, die geroemd wordt door iedereen. Wat doet die dan precies verkeerd? Iemand die sterk aan de bal is, sneller en sterker is dan zijn tegenstanders, waar moet die precies nog zo leren verbeteren dan? Nu loopt hij met zijn ziel onder de arm. Hij maakt een grote fout op een EK. Hij wordt afgeslacht. Waarom? Hij is die onverschrokkenheid kwijt. Vertrouwen. Hij is het compleet kwijt. Omdat hij zogenaamd nóg niet kan verdedigen. Iemand die moeiteloos overeind blijft tegen Real Madrid, Juventus, Frankrijk, Duitsland, AC Milan, Napoli, Paris Saint Germain, kan volgens mij prima verdedigen. In plaats van kleine dingetjes op te pakken om te verbeteren, wordt hij totaal omgegooid. En veranderd. En in plaats van naar te kijken waar zijn talenten liggen, kijkt iedereen constant naar alles wat er mis is. En ziedaar, een topper die fouten maakt. Weg vertrouwen. Weg topper.
En zo gaat het over de hele linie. Het probleem ligt niet in de kwaliteiten van de spelers. Op elke positie heeft Nederland een intrinsiek betere speler dan Tsjechië. De verdediging is zelfs beter dan die van België of Italië of Engeland. Het ligt niet aan het systeem. Je kunt 5-3-2 spelen, 4-3-3, 8-1-1. Als er gaten vallen, heb je een probleem. Als je team niet zo hard loopt als de tegenstander, heb je een probleem. En bovenal: als je bij voorbaat al twijfelt aan je kunnen, dan sta je al met 0-1 achter. Met zulke jongens ga je nooit de oorlog winnen. Vertrouwen in jezelf EN op elkaar in een wedstrijd, zonder dat wordt Andorra uit ineens bijzonder moeilijk. Het grootste probleem met de 5-3-2, is dat het de spelers liet denken dat ze niet goed genoeg waren voor een 4-3-3 systeem. De enige speler die ik met vertrouwen heb zien spelen, was Denzel Dumfries. De allerslechtste voetballer op het veld, maar met het meeste vertrouwen. En dat blijkt dus het grootste wapen te zijn.
Laat ons weer eens 1-0 voorstaan bij de persconferentie vooraf. Bij de catacomben. Laat ons weer eens 1-0 voorstaan bij de analisten. Bij de oefenwedstrijdjes. Misschien verlies je dan een keer met 2-1, of met 4-0, maar je begint in ieder geval niet bij voorbaat kansloos.