Je zou het door alle coronatoestanden bijna vergeten, maar op 17 maart is het weer zo ver. Dan mogen we weer bepalen wie voor ons de kastanjes uit het vuur gaat slepen. De deelnemers zijn alweer in de ring verschenen. Een debatje hier, en een debatje daar. Wat burgers die vragen mogen stellen die de politieke leiders blijkbaar niet hoeven te beantwoorden. Partijen die wél uitgenodigd zijn, of juist niet uitgenodigd zijn. Twitter-campagnes, filmpjes, ludieke populariteitsacties. Politiek leiders die de meest idiote dingen doen om maar als ‘menselijk’ over te komen. Kosten noch moeite wordt gespaard. Het gaat er hard-tegen-hard in die ring. En toch blijkt elke keer weer dat (mits er geen grote blunders plaatsvinden), de debatten een extreem beperkte invloed hebben op de uitkomst van verkiezingen. De klappen die worden uitgedeeld lijken meer op een slap aftreksel van een kussengevecht. Het ziet er best energiek uit, maar het heeft totaal geen impact.
In de rechterhoek van de ring zie je dat de VVD maar weer gemakkelijk staande blijft. Sinds Rutte aan de leiding staat heeft zij bijna niet bewogen. Mensen zijn het vooral beu om maar aan te horen over wat voor zaken ze zich zorgen moeten maken, maar waar ze in hun dagelijks leven amper mee te maken krijgen. Ze willen het beste voor de wereld, maar ze staan gewoon ’s morgens op, gaan naar hun werk (of werken thuis), halen hun kind van school en maken avondeten.Dan nog even een goed boek of Netflixje, en weer naar bed. De VVD beweegt niet. Zij houdt haar adem in en stikt niet. Daarom stemmen veel mensen op haar. Zij laat de andere vechters elkaar uitputten, en gaat er dan met één uppercut met de winst vandoor.
Dan naar de linkerhoek van de ring. Die is namelijk veel interessanter. Waar ooit een Arnold van der Leyden stond met een befaamde linkse haakslag, staat nu een soort oude man die zijn vuist amper mee kan optillen. Laat staan die richting de opponent kan sturen. Als een soort Geppetto, die maar roept dat iedereen zich moet gedragen en dat liegen niet mag. Dat is dan die befaamde Partij van de Arbeid. En je gaat je toch afvragen; wat gaat hier precies mis? Zijn het de klappen uit de rechterhoek geweest die Geppetto aan het wankelen bracht? Heeft hij iets in zijn drinken gehad van iemand anders? Of was het Vadertje Tijd, die nog steeds ongeslagen is?
Het incasseren begon aan het begin van deze eeuw. Enkele schandalen uit de jaren ‘Paars’ kwamen naar voren. Maar niet in de laatste plaats brachten de verharding van het debat door Pim Fortuyn en 9/11 de partij met een paar flinke stoten naar de grond. En eigenlijk is de partij daarna nooit meer opgestaan. Nooit meer opgestaan voor de Tweede Ronde. Je zou Wouter Bos nog voor een beetje wederopstanding kunnen prijzen, maar veel meer dan een halve stap omhoog was het niet. Voor mensen die zeggen: maar ben je dan die verkiezingen 2012 vergeten dan, waarin de VVD 41 zetels kreeg, en de PvdA 38? Daar wringt hem nu juist de schoen.
Ik moet er soms om lachen hoe snel mensen dingen vergeten. Bij die verkiezingen stond de PvdA namelijk helemaal niet zo hoog in de peilingen. De SP stond in de peilingen als de één-na-grootste partij te boek, maar kreeg bij de uiteindelijke stemming maar 15 zetels. Pas toen bleek dat de VVD een gigantische overwinning zou boeken, stemden veel mensen op het laatste moment niet op de SP, maar strategisch op de PvdA. Uit angst. Omdat ze bang waren knock-out geslagen te worden met een rechtse haakslag. Toen de uitslagen bekend werden, werd duidelijk dat de VVD als grootste partij veroordeeld was tot de PvdA en andersom. De partijleiders van de PvdA riepen: ‘kijk naar ons mandaat! Zo duidelijk! Wij zullen u niet teleurstellen!’ Er was echter helemaal geen mandaat. Het was een bubbel, vol met gebakken lucht. En wat volgde, was een complete misconceptie van de waarheid. Als de PvdA niet in de regering Rutte II was gestapt, was er namelijk een goede kans geweest dat de PVV voor de VVD in beeld zou zijn gekomen als mogelijke coalitiepartner. Dat was onacceptabel voor de PvdA en, als ze dat hadden toegestaan, dan had hen dat zetels gekost. Er was ook een mogelijkheid tot nieuwe verkiezingen. Dat wilde de partij voorkomen; en zonder echt een alternatieve keuzemogelijkheid stemde zij in met een coalitie met de VVD.
In de jaren die volgden kwamen er ‘rechtse’ besluiten die PvdA stemmers bewogen om niet meer op de PvdA te stemmen. Het kabinet Rutte II was te rechts, en nam een aantal beslissingen die PvdA’ers niet aanstond. Dit geluid werd steeds luider; de PvdA verloor dus een record aan zetels in 2016. Maar, zoals mensen ook hier wéér zijn vergeten; de zetels die zij gewonnen hadden in 2012, waren voor een groot deel strategische stemmers. Zij stemden niet zozeer op de PvdA, maar tegen de VVD. Tel daar bij op nog wat ontstemde PvdA’ers door Rutte II, en je komt op een historisch verlies uit. En dus was het alle hens aan dek bij de PvdA. Lijsttrekker weg, ministers weg, koers om. Wat een waardeloze bestuurders had de partij. De partij krijgt de boodschap niet meer naar de kiezer! En dus is de PvdA weer meer naar de socialistische kern getrokken. En zie hier; er is geen moer veranderd. De linker hoekslag van de PvdA krijgt zelfs een kamerplant niet meer van z’n plaats. Nog steeds niet. Of, dus eigenlijk, al 20 jaar niet meer.
Het probleem ligt namelijk veel dieper dan een verkiezing niet winnen of waar je nou voor staat. Het probleem is niet met je tijd meegaan. Het probleem is communicatie. En het probleem is de reden niet begrijpen, waarom je de wedstrijd verloren hebt.
Niet met de tijd meegaan is zo’n probleem. Laten we beginnen met de naam. In Nederland zijn er zo’n 1,25 miljoen mensen werkzaam in de industrie en de bouw. Dit zijn niet eens allemaal arbeiders. Dat is zo’n 7,5% van de bevolking en zo’n 13,9% van de gehele beroepsbevolking. Ter vergelijking; de zakelijke dienstverlening is goed voor 2,4 miljoen mensen (14% van de totale bevolking en 26,7% van de beroepsbevolking). En het aantal arbeiders slinkt nog jaarlijks. De PvdA, gefocust op de arbeiders en vist dus al 20 jaar in een uitdrogende vijver. Waar moet je dan je stemmen vandaan halen? Hoe moet je dan de kracht vinden om een klap uit te delen? Zou je dan ook je standpunten niet breder en duidelijker maken om de groeiende groep in de zakelijke dienstensector bijvoorbeeld aan te spreken, zodat je juist voor die arbeiders van betekenis kunt zijn? De arbeidersklasse is niet meer. Allang niet meer. De economie is razendsnel veranderd, terwijl de PvdA terug blijft grijpen op de ‘Internationale’ en het verleden. Proletariërs aller landen; verenigt u! Maar er is bijna geen proletariër over. Vraag een Nederlander überhaupt wat een proletariër is, en 80% antwoordt met ‘iemand die geen proteïne eet’. En, ze delen ook al meer dan 20 jaar rozen uit. Stemmers van nu, waren toen nog niet eens geboren.
Dan is er nog het probleem van de communicatie. Hoe bereik je mensen met je standpunten? En waar zijn die zaken dan te vinden? Niets van nieuwe media, of constructieve acties, nieuwe zaken. Voor een partij die progressief zou moeten zijn, oogt het erg 19e eeuws. Spreek enig PvdA’er, en hij of zij zal je vertellen hoeveel fantastische dingen de partij wel niet voor elkaar gekregen heeft. Maar zelfs iemand als ik, die met popcorn en een potje bier voor een debat gaat zitten, ziet dat niet concreet. Welke specifieke plannen dan? Wat heb je dan voor elkaar gekregen, en hoe heb je dat gedaan? Of hoe wil je dat gaan doen? En wat heb je daarvoor nodig? Ik hoor er bar weinig over.
De PvdA is als een teamleider, die bij het topmanagement aankomt met een idee: ‘Luistert u alstublieft, waarde heren, als u mij dit project toestaat, zal ik de kosten met de helft verminderen!’. ‘Oh!’, klinkt het, ‘heel mooi!’ ‘Chapeau, waarde teamleider!’ ‘En hoe gaat u dat dan precies doen? Wat heeft u nodig? ‘Waar liggen de baten en de lasten?’ En het antwoord klinkt; ‘Tja, ehhm…’. ‘Daar kan ik niet teveel over uitweiden. Het gaat er vooral om dat we met elkaar de kosten drukken, dat is de essentie!’ Ik denk dat zowel u als ik wel redelijk kunnen invullen of het topmanagement groen licht gaat geven voor dit project of niet.
En dus is de die gemene linkse bokser van weleer verworden tot een oude legende. Tot een Geppetto. Die precies weet hoe je een klap uitdeelt, anderen vertelt hoe ze die vooral niet mogen uitdelen, of dat ze niet mogen liegen of bedriegen, maar zelf de kracht niet meer heeft om schade aan te richten. Kom op, Geppetto. Even analyseren in de pauze. Even slim zijn. Als je de kracht niet meer hebt voor een flinke tik, dan maar op souplesse. Of hulp van buitenaf vragen. Dan plaats je misschien nog eens een Knock-Out uit in een volgende ronde.